Sağlık hizmetinin kalitesini izlemede, standart süreçten sapmaları gösteren noktalara “işaret”, “gösterge” ya da sık kullanılan terminoloji ile “indikatör” adı verilir. İndikatörler kısa dönemli sonuçlardır ve oranlarla ifade edilirler. İndikatörler hasta, sistem ya da personele yönelik sonuçları değerlendirme ve iyileştirme amacıyla kullanılırlar. Hava durumu hakkında bilgi edinmek istediğimizde sıcaklık, nem, rüzgâr hızı, sis, yağmur, kar, güneş, bulut gibi göstergeler nasıl bize bir fikir veriyorsa, benzer olarak sağlık hizmetinde düzenli ölçülen ve izlenen indikatörler de bize hastanın durumu, sunulan sağlık hizmetinin performansı ve kalitesi hakkında fikir verir. Hastanın sağlık durumunu değerlendirmek için ateş, nabız, derece, tansiyon, satürasyon, solunum hızı ve derinliği gibi vital bulgular sık kullanılanklinik indikatörlerdir. Sağlık hizmeti kalitesini belirlemek için yatak doluluk oranı, mortalite oranı, enfeksiyon oranı, hatalı ilaç uygulama oranı, yatak yarası oranı, devamsızlık oranı, personel devir hızı, hasta bakımına ayrılan hemşire bakım süresi, hasta bakım maliyeti gibi indikatör ölçüm sonuçları kullanır. Ölçüm sonuçları sağlık hizmeti sistemini izlememizi, gereksiz ya da yanlış yapılan işlemlerin belirlenerek sistemi kontrol etmemizi sağlar. Ayrıca sağlık hizmetiyle ilgili önceden belirlediğimiz kalite hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığı, hizmet kalitesinin kabul edilebilir düzeyde olup olmadığı hakkında fikir verir. Ölçüm sonuçları mevcut hizmetin performansını anlamak, nerede iyileştirme gerektiğini belirlemek ve iş süreçlerindeki değişikliklerin sağlık hizmeti performansına nasıl etki ettiğini değerlendirmek için kullanırlar.
Sağlık Hizmet Kalitesiyle Ilgili İndikatör Örnekleri
Ölçüm konusu | İndikatör |
Hastalarla ilgili | Yoğun bakım mortalite oranıBası ülseri oranı Hastane enfeksiyon hızı IV tedavide extravazasyon oranı Cerrahi alan enfeksiyon hızı Düşen hasta oranı Sezaryen oranı Yoğun bakıma tekrar yatış oranı Acil servise 24 saat içerisinde aynı şikâyetle tekrar başvuran hasta sayısı Bir başka sağlık merkezine sevk edilen hasta sayısı Müşahade odasında yatan hastaların kalış süreleri Sitolojik ve patolojik tanı arasındaki uyum oranı Cerrahi profilakside antibiyotiklerin doğru kullanım oranları |
Çalışanlarla ilgili | Kesici delici alet yaralanmaları Kan ve vücut sıvılarının sıçramasına maruz kalan çalışanlar “CPR eğitimi” alan hemşire sayısı “Hemşirelikte Yönetim” kursu alan yönetici hemşire sayısı |
Kurumla ve Yönetimle ilgili | Ameliyat masası kullanım oranı Hekim başına düşen poliklinik odası oranı Acil servise çağrılan konsültan/icapçı hekimin acil servise ulaşma süresi Hemşirelerin bölüm değiştirme oranı Eksiksiz doldurulan hasta dosyası oranı Çalışan memnuniyeti Kurumun personel giderleri Kurumun toplam gelirleri Kurumun finansal aktif ve pasifleri Kurumun etkinlik ve verimlilik yüzdesi |