*4. Uluslararası, 11. Ulusal Hemşirelik Kongresi 5-8 Eylül 2007 Konferans sunusu

Hemşirelik hizmetinin maliyetinin belirlenmesi hemşirelerin yıllardır ilgisini çekmiştir. Hemşireler, bağımsız hemşirelik uygulamalarını fatura bedelli ödeme yolu ile gösterme çalışmalarına Amerika 1940’lı yıllarda başlamıştır.

Hemşirelik maliyetinin dikkatli tanımlanması bir çok açıdan oldukça önemlidir. Hastanelerde hemşire personeller için yapılan harcamalar tüm çalışanlara yapılan harcamalar içinde oldukça büyük yer tutmakta ve hastanelerin sağlık bakım hizmeti harcamalarının önemli bir bölümünü  hemşirelik maliyetleri oluşturmaktadır. Yoğun bakım gibi birimlerde ise hemşirelik maliyetlerinin oranı daha da artmaktadır.

Ayrıca hemşirelik maliyetlerinin bilinmesi kurumun gelecek mali yıl için hazırlayacağı bütçe ve finansal tahminler açısından da oldukça önemlidir. Gelecek mali yılda ne kadar hemşirelik bakım saatine gereksinim duyulacak? Ve bunun kuruma maliyeti ne olacak? Eğer kurumda hasta tipine göre hemşirelik maliyeti verileri ve düzenli kayıtları mevcut ise, bu iki sorunun cevabı kolaylıkla verilebilir.

Hemşirelik hizmetlerinin maliyetlendirilmesinin yararları şöyle özetlenebilir:

• Hemşirelik hizmetinin maliyetinin belirlenmesi, hizmet alanların sadece aldıkları hizmetin karşılığını ödeme imkanı verir, diğer bir değişle, hastalar, hemşirelik bakımı için ödedikleri ücreti bilirler.
• Hasta ve yakınları (hizmeti alanlar) hemşirelik bakımının ücret olarak bir değeri olduğunu fark ederler. Sağlık bakım maliyeti kapsamının anlaşılması da bu şekilde kolaylaşır.
• Hastaneler sundukları hizmetin kapsamını belirleyerek bundan maksimum yarar sağlayabilirler.
• Hemşirelik hizmeti için belirlenen bir ücret, hemşirelik mesleğinin gelişmesine ve profesyonelleşmesine yardımcı olur.
• Sunulan hemşirelik hizmetinin maliyetinin belirlenmesi, hemşire personelin etkin kullanımında, kurumda yapılan hemşirelik uygulamalarının maliyet etkinliğini göstermede, kaliteli hizmet sunumunu geliştirmede ve sağlık bakım maliyetini düşürmede oldukça önemlidir

Bir ünitede sunulan hemşirelik bakımının maliyeti nasıl hesaplanabilir?

Örneğin, dahiliye-cerrahi servisinde çalışan bir hemşire sekiz saatlik vardiyası sırasında üç pansuman değiştirmiş, iki ıntra venöz perfüzyon başlatmış ve takip etmiş, birimde yatan hastaların vital bulgularını almış ve ilaçlarını vermiş, ayrıca operasyon öncesi bir hastaya yaklaşık 30 dakika psikolojik destek olmuş, başka bir hastaya ise 15 dakika boyunca taburculuğu sırasında evde kullanacağı ilaçları ve evdeki bakımı hakkında eğitim vermiştir. Sekiz saatlik çalışması sırasında zamanını, bilgisini, enerjisini ve deneyimlerini kullanmıştır. Bu sekiz saatlik çalışması karşılığında 74 YTL kazanmış , ayrıca hastanenin tipik olarak çalışanlara sağladıkları imkanlardan (ulaşım, yemek gibi) yararlanmıştır. Gerçekte bu hemşirenin çalışmasının maliyeti nedir?

Hemşirelik bakımının maliyetinin belirlenmesinde kaynaklar dört farklı yöntemden bahsederler .Bunlar:

1. Günlük hizmetin maliyeti (cost per day of services),
2. Tanı maliyeti (cost per diagnosis),
3. Yoğunluk ölçüm maliyeti (cost per Relative Intensity Measure (RIMs))
4. Hasta sınıflandırma sistemine dayalı hemşirelik işyükü maliyeti  (cost per Nursing workload unit based on patient classification system (patient acuity))

Hemşire insan gücü planlamasında kullanılan hemşire iş yüküne dayalı yöntem, hemşirelik uygulamalarının maliyetlendirilmesinde en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntem, hastaların hemşirelik bakım gereksinimlerine göre her vardiyada hemşire planlaması yapılmasına imkan verdiğinden oldukça tercih edilen bir yöntemdir. Son yıllarda bir çok kurum, hasta sınıflandırma sistemine dayalı hemşirelik uygulamalarının maliyetlendirilmesi yöntemini kullanmaktadır.  Ayrıca DRG’li hastalara göre ayrı ayrı hemşirelik bakım maliyetlerinin belirlenmesine de imkan vermektedir.

Hemşirelik iş yüküne göre (hasta sınıflandırma sistemi) oluşturulan yöntem hastaların günlük bireysel hemşirelik bakım gereksinimlerini ölçtüğü için diğer maliyetleme yöntemlerine göre hemşirelik hizmetini değerlendirmede daha doğru olduğu ileri sürülmektedir. Bir bakım ünitesinde her hasta için gerekli olan bakım ihtiyacı açıkça belirlendiğinde hemşire insan gücü planlaması, hemşirelik maliyetlerinin belirlenmesi ve hemşirelik bütçesinin oluşturulmasında hemşire yöneticilere oldukça kullanışlı veriler sunar.